Zeytin ve zeytinyağının anavatanı Akdeniz ülkelerinde yaşanan kuraklık büyük bir üretim kaybına neden oldu. Bu büyük olumsuzluktan en az Türkiye etkilendi. Yıllardır zeytinyağında markalaşma konusunda sıkıntılar çeken Türkiye’nin bu durumu fırsata çevirmesi gündeme geldi. Bu konuda ilk adımı İstanbul Ticaret Borsası attı… Gelişmeler konusunda bir rapor hazırladı ve bunu bir eylem planı haline getirdi. İlgili kurum ve kuruluşlarla görüşmeler yaptı. Ve ilk açıklama Güvenilir Ürün Platformu’nun koordine ettiği Borsa Meydanı’nda İstanbul Ticaret Borsası Meclis Başkanı Ahmet Bülent Kasap’tan geldi…
– Avrupa’da, özellikle zeytin yağı üretiminde rekabet içinde olduğumuz İtalya, İspanya gibi ülkelerdeki üretim krizini ve zeytin yağı üretimindeki düşüşü değerlendirmeliyiz. Öncelikle dökme zeytin yağı ihracatında vazgeçmeliyiz. Markalı zeytinyağı için adım atmalıyız.
Daha sonra İstanbul Ticaret Borsası Başkanı Ali Kopuz sadece sektöre değil, ilgili kurum ve kuruluşlara da hitap eden o önemli açıklamayı yaptı: “Kilogram başına 20 sent kesintinin dökme zeytinyağı ihracatını kısıtlaması mümkün değil. Bugün Avrupa’da fiyatlar 8 Euro’ya yaklaştı. Rekoltenin bu yıl da düşük olması beklendiğinden stoklardaki yağ sürekli değerleniyor. Bu nedenle dökme zeytinyağı ihracatı acilen yasaklanmalı.
Her geçen gün fiyatı yükselen bir ürünün dökme olarak ihraç edilmesi, öncelikle iç piyasayı olumsuz etkiler. Zeytin ve zeytinyağı fiyatlarının küresel piyasalardaki artışının gıda enflasyonuna olan etkileri, ihracatın iç piyasadaki ürün arzını düşürmesiyle artacaktır. Bugün yağlık zeytindeki fiyatlar, yakın zamanda sofralık zeytinin tarlada 120 TL bandına ulaşacağı uyarısını vermektedir. Bu durumdan gıda enflasyonu olumsuz etkilenir. Dökme zeytinyağı küresel pazara hâkim ülkelerde paketlenerek satışa sunuluyor ve bu süreçte üretici ülke olarak Türkiye’nin kazancı az kalıyor. Dünya zeytinyağı ihracatından en büyük payı alan İspanya ve ardından gelen ülkelere ihtiyaçları olan dökme zeytinyağını vermemiz, pazar payında en küçük bir azalma yaşamadan durumlarını korumaları anlamına gelecektir. Böylece, yıllardır katma değerli zeytinyağı ihracatı anlamına gelen ambalajlı yağlarımızın yurtdışındaki market raflarında yer bulması için yaptığımız mücadelede elde ettiğimiz en büyük fırsat kaçacaktır. Bu Türk zeytinyağının küresel raflarda yer bulması için tarihi bir fırsattır”.
Ne Yapmalı?
Ali Kopuz, Türk zeytinyağının uluslararası pazardaki payını artırabilmek için yapılması gerekenlerle ilgili şunları söyledi: “Öncelikle acilen dökme zeytinyağı ihracatı tamamen yasaklanmalı. Ambalajlı zeytinyağı ihracatında da 0,1 kg ile 5 kg’lık ambalajlara destek artmalı. Bu destekler 2013 yılındaki seviyelere getirilmeli. Uzun vadeli bağlantılar kurulabilmesi ve pazardaki payımızın artışının sürdürülebilir olması için söz konusu destekler en az üç ya da beş yıllık bir dönem için açıklanmalı Art arda gelen kuraklık ve yok yıllarının etkisiyle zeytindeki arz çok düştü, fiyatlar bu yüzden sürekli artıyor. Bu nedenle dökme zeytinyağı yasaklanırken, 10 ve 18 kilogramlık ambalajlara da destek verilmemeli, aksine kısıtlama getirilmeli. Çünkü özellikle İspanya, küresel pazardaki yerini kaybetmemek için bu gramajlardaki ambalajlarla yağ ithal ederek tekrar paketleme yapmayı göze alacak durumda” şeklinde konuştu.
Evet yıllardır İspanya, İtalya ve hattı komşumuz Yunanistan bizden dökme zeytinyağı alıp bunu bir litrelik, iki litrelik şişelerde üç beş katına satıyor. Çok güzel ambalanmış İtalya veya başka ülkelerin zeytinyağları aslında Türkiye’den gidiyor. Bu gidişe dur demenin bu yıl tam zamanı… Çünkü rakiplerimizin elinde zeytinyağı yok. Biz Türk zeytinyağını çok güzel ambalajlarda satabiliriz. Tıpkı rakiplerimizin yaptığı gibi. Böylece Avrupa’da hatta dünyada zeytinyağı tüketicisi Türk zeytinyağının kalitesi ile buluşur. Bunun için tanıtım desteği şart… Yönlendirme desteği olmazsa olmazımız. Bu tarihi fırsatı İstanbul Ticaret Borsası tam zamanında fark etmiş durumda. Ahmet ve Ali Başkan bu konuya önderlik ederse Türkiye’nin zeytinyağında bir türlü başaramadığı markalaşma noktasında tarihi bir adım atılır. Şimdi zeytinyağının markalaşması için başlatılan bu hamleyi destekleme zamanı.
